Η Ψυχοκοινωνική Αποκατάσταση ορίζεται ως μια διαδικασία, με την οποία παρέχονται οι δυνατότητες στα άτομα με ψυχικές διαταραχές ή νοητική υστέρηση με δευτερογενείς ψυχικές διαταραχές να επιτύχουν ένα όσο το δυνατό καλύτερο επίπεδο ανεξάρτητης διαβίωσης στην κοινότητα.
Η Συναινετική Διακήρυξη των WHO-WAPR για την Ψυχοκοινωνική Αποκατάσταση την ορίζει ως «μια διαδικασία που πρέπει να δώσει στα άτομα με έκπτωση, ανικανότητα ή αναπηρία οφειλόμενη σε ψυχική ασθένεια όλες τις ευκαιρίες με σκοπό την επίτευξη ενός όσο το δυνατό υψηλότερου επίπεδου ανεξάρτητης λειτουργίας στην κοινότητα».
Η ψυχοκοινωνική αποκατάσταση δεν είναι μια τεχνική. Είναι μια στρατηγική που λειτουργεί στο όριο μεταξύ του ατόμου, του διαπροσωπικού του δικτύου και του ευρύτερου κοινωνικού πλαισίου. Η προσέγγιση της ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης είναι ανθρωπιστική, και όχι φιλάνθρωπη. Η ανθρωπιστική προσέγγιση συνταιριάζει μια ηθική και μια επιστημονική θέση. Ο στόχος της ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης είναι η λειτουργική ανικανότητα, όχι η χρονιότητα. Έχουμε αποδείξεις ότι τα προβλήματα κοινωνικής λειτουργικότητας μπορούν να παρατηρηθούν ήδη από την πρώτη εκδήλωση πολλών ψυχικών διαταραχών, αναδεικνύοντας την ανάγκη για πρώιμες αποκαταστασιακές προσεγγίσεις.
Ο προσανατολισμός των υπηρεσιών αποκατάστασης προσδιορίζει τη φιλοσοφία και την πρακτική των υπηρεσιών, επαναπροσδιορίζει τη σχέση με τους ωφελούμενους και ανοίγει το δρόμο της εξέλιξης τους. Οι μονάδες λειτουργούν ως κεντρικά σημεία του ευρύτερου κοινωνικού δικτύου, δίνουν μορφή και δομή στη φροντίδα, συνδυάζοντας διαφορετικές υπηρεσίες στην προσπάθεια να ανταποκριθούν σε πολύπλοκες ανάγκες των ατόμων. Η ζωντανή λειτουργία τους προϋποθέτει επίσης μια κουλτούρα διερώτησης και συνεχούς κριτικής επαναπροσέγγισης των κατεστημένων πρακτικών τους.
Συμπερασματικά, σε επίπεδο Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας ο κοινοτικός αναπροσανατολισμός της ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο τα τελευταία έτη με την ανάπτυξη ενός ικανοποιητικού αλλά όχι επαρκούς δικτύου υπηρεσιών και με τη βαθμιαία κατάργηση των ενδονοσοκομειακών ψυχιατρικών υπηρεσιών.
Η Ψυχοκοινωνική Αποκατάσταση δεν συνεπάγεται ασφαλώς θεραπεία ή πλήρη επαναφορά «φυσιολογικών» ικανοτήτων, αλλά υποστήριξη στην ανάκτηση ελέγχου, ανάπτυξη δεξιοτήτων και ευθυνών που οδηγούν προοδευτικά στην αυτο-ανάπτυξη και αυτο-διαχείριση, δηλαδή σε νέες διόδους για έναν τρόπο ζωής ικανοποιητικό και ελπιδοφόρο, σχετικά με τους περιορισμούς που θέτει η «διαταραχή» ή «πάθηση». Αυτοί οι στόχοι και αυτές οι αρχές αποκατάστασης υπογραμμίζονται από τα σύγχρονα μοντέλα αγωγής ως απαραίτητα κατανοήσιμοι όροι από κάθε εργαζόμενο ή εθελοντή που λειτουργεί σε δομές και φορείς ψυχικής υγείας.
