Όταν η ανθρώπινη έκφραση σχετίζεται με την καλλιτεχνική δημιουργία, τότε εμφανίζεται η επονομαζόμενη, “τέχνη του περιθωρίου”. Με τον όρο αυτό, χαρακτηρίζονται τα καλλιτεχνικά έργα τα οποία δημιουργούνται έξω από τα όρια της ‘συμβατικής’ τέχνης. Είναι ένας τρόπος έκφρασης ιδιαίτερων βιωμάτων, ανθρώπων που δεν έχουν άμεση σχέση με τους καλλιτεχνικούς κύκλους, αλλά διαθέτουν ταλέντο και ψυχή.
Το ενδιαφέρον για την τέχνη των έγκλειστων σε ψυχιατρικά ιδρύματα άρχισε να αναπτύσσεται στη δεκαετία του 1920. Το 1921, ο Δρ. Walter Morgenthaler κυκλοφόρησε το βιβλίο του Ein Geisteskranker als Künstler (Ένας ψυχασθενής ως καλλιτέχνης) για τον Adolf Wölfli, έναν ψυχωτικό ασθενή που παρακολουθούσε. Ο Wölfli είχε αρχίσει αυθόρμητα να ζωγραφίζει, κι αυτή η δραστηριότητα φαινόταν να τον ηρεμεί. Το πιο σημαντικό έργο του είναι ένα εικονογραφημένο έπος 45 τόμων, όπου διηγείται την κατά φαντασίαν ιστορία της ζωής του. Με 25.000 σελίδες, 1600 εικονογραφήσεις και 1500 κολάζ, αποτελεί μνημειώδες έργο.
Ο Γάλλος ζωγράφος και γλύπτης, Jean Dubuffet, εντυπωσιασμένος από αυτή τη μορφή τέχνης, χρησιμοποίησε τον όρο Art Brut (Ωμή Τέχνη) για να την περιγράψει, αναφερόμενος κυρίως στα έργα των έγκλειστων σε ψυχιατρικά ιδρύματα. Πιο συγκεκριμένα υποστηρίζει ότι στην Art Brut ανήκουν:
“Εκείνα τα έργα που δημιουργήθηκαν στην απομόνωση και από αγνή και αυθεντική δημιουργική παρόρμηση – εκεί όπου οι έγνοιες του ανταγωνισμού, της αναγνώρισης και της κοινωνικής ανόδου δεν παρεμβαίνουν- είναι, λόγω αυτών ακριβώς των χαρακτηριστικών τους, πιο πολύτιμα από τα έργα των επαγγελματιών. Μετά από την εξοικείωση με αυτά τα άνθη ενός εκστατικού δημιουργικού πυρετού, τον οποίο έζησαν τόσο βαθιά και τόσο έντονα οι δημιουργοί τους, δεν μπορούμε παρά να νιώσουμε ότι σε σχέση με αυτά τα έργα, η κουλτούρα στο σύνολό της μοιάζει να είναι το παιχνίδι μιας μάταιης κοινωνίας, μια παραστρατημένη παρέλαση.”
Το σίγουρο είναι ότι τα έργα των περιθωριακών διαθέτουν μια μοναδική οπτική «γλώσσα», μια μοναδική, ανεξάρτητη αισθητική κατηγοριοποίηση και μαρτυρία μια υψηλής δυνατότητας για έκφραση και ένα ακατέργαστο, ωμό χάρισμα.
